Zapalenie opon mózgowych – objawy, przyczyny, leczenie

Czym jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych?

Żeby dokładnie zrozumieć, czym jest ta choroba, warto wiedzieć, czym są opony mózgowo-rdzeniowe. To cienkie błony otaczające mózg oraz rdzeń kręgowy, których zadaniem jest ochrona układu nerwowego przed urazami i zakażeniami. Gdy w ich obrębie dochodzi do stanu zapalnego, organizm reaguje bardzo szybko i intensywnie. Zapalenie opon mózgowych może mieć podłoże wirusowe, bakteryjne lub – rzadziej – grzybicze. W zależności od przyczyny choroba może mieć przebieg łagodny lub gwałtowny. Bakteryjne zapalenie opon mózgowych wymaga leczenia w warunkach szpitalnych. Początek choroby przypomina zwykłą infekcję – objawy to osłabienie, ból głowy i gorączka. Z czasem symptomy jednak nasilają się i zignorowane, mogą doprowadzić do poważnych konsekwencji.

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – rodzaje i objawy

Zapalenie opon mózgowych może mieć różne przyczyny, ale objawy – niezależnie od typu – bywają bardzo podobne. Najczęściej występują:

• wysoka gorączka, 
•  silny ból głowy,
•  ból szyi, sztywność karku (trudność z przygięciem głowy do klatki piersiowej), 
•  nudności i wymioty,
•  światłowstręt (ból oczu przy jasnym świetle),
•  senność, trudności z koncentracją, splątanie, niezrozumiała mowa,
•  nadwrażliwość na dźwięki i bodźce,
•  drgawki.

U dzieci – szczególnie najmłodszych – objawy mogą wyglądać inaczej. Warto zwrócić uwagę na:

• nietypowe zachowanie: apatia, nadmierna senność lub przeciwnie – pobudzenie,
• niechęć do jedzenia i picia,
• u niemowląt: napięte, wypukłe ciemiączko.

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza, który zleci odpowiednie badania i szybko wdroży leczenie.

Zapalenie opon mózgowych – leczenie

Sposób leczenia zapalenia opon mózgowych zależy od tego, co wywołało chorobę. Kluczowe znaczenie ma szybka diagnoza i jak najszybsze wdrożenie terapii – szczególnie w przypadku zapalenia bakteryjnego, które może rozwijać się błyskawicznie i prowadzić do poważnych powikłań. Bakteryjne zapalenie opon mózgowych leczy się w warunkach szpitalnych. Chory otrzymuje antybiotyki dożylnie, a jego stan jest stale monitorowany. Wirusowe zapalenie opon mózgowych ma zazwyczaj łagodniejszy przebieg i podlega leczeniu objawowemu. Chory przyjmuje leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i jest nawadniany. Po przebytej infekcji organizm potrzebuje czasu, by się zregenerować.

Zapalenie opon mózgowych – możliwe powikłania

Zapalenie opon mózgowych to bardzo poważna choroba, której śmiertelność sięga nawet 14%. Spośród osób wyleczonych u blisko 20% mogą wystąpić trwałe następstwa. Wszystko zależy od szybkości rozpoznania choroby, wdrożenia leczenia, a także wieku chorego i jego ogólnego stanu zdrowia.

Do najczęstszych powikłań należą:

• problemy neurologiczne – zaburzenia pamięci, koncentracji, trudności w nauce u dzieci, nadwrażliwość na bodźce,

• zaburzenia słuchu – częściowa lub całkowita utrata słuchu, zwłaszcza u dzieci,

• padaczka – na skutek uszkodzenia układu nerwowego,

• bóle i zawroty głowy, nadwrażliwość na światło i dźwięki,

• problemy ruchowe – mogą wystąpić po ciężkim przebiegu choroby.

Jeśli choroba dotknie małe dziecko, może dojść do opóźnień w rozwoju mowy lub rozwoju ogólnego. Po zakończonym leczeniu zaleca się kontrolę neurologiczną i audiologiczną, by odpowiednio wcześnie wykryć ewentualne problemy.

Profilaktyka i zapobieganie zakażeniom

Najważniejszą formą ochrony – szczególnie u dzieci – są szczepienia. W Polsce dostępne są szczepionki przeciwko najczęstszym bakteryjnym przyczynom tej choroby, czyli:

• meningokokom,

• pneumokokom,

• Haemophilus influenzae typu B (Hib – szczepienie obowiązkowe i refundowane).

Szczepienia przeciwko meningokokom i pneumokokom nie są refundowane, znajdują się jednak na liście szczepień zalecanych. Warto rozważyć ich podanie zwłaszcza wtedy, gdy dziecko uczęszcza do żłobka lub przedszkola. Decyzję najlepiej podjąć po konsultacji z lekarzem pediatrą. Profilaktyka zakażeń to również dbanie o codzienną higienę, unikanie kontaktu z osobami chorymi oraz wspieranie odporności poprzez zdrowe nawyki żywieniowe i styl życia.