Słowa mają moc
To, co mówimy do dzieci, prawdopodobnie zostanie przez nie zapamiętane na całe życie. Nie piszemy tego, by przestraszyć rodziców, ale by uświadomić, że nawet pozornie niewinne stwierdzenia mogą stać się niezwykle znaczącym elementem w rozwoju dziecka. Jeśli dziewczynka regularnie słyszy uwagi dotyczące wyglądu – że jest ładna, ma śliczne włosy czy piękną sukienkę – to właśnie na tym będzie budowała poczucie własnej wartości.
Dlatego warto zmienić nieco przekaz kierowany do dziewcząt. Zamiast koncentrować się na ich wyglądzie, przekierujmy uwagę na starania, możliwości, zdolności czy chęci. Komunikaty takie jak: „Ale się postarałaś”, „Miałaś świetny pomysł!”, „Podoba mi się, jak się zaangażowałaś w tę sprawę” nie tylko wspierają rozwój dziecka, ale też pokazują, że jego wartość tkwi w wysiłku, postawie i kreatywności, a nie w urodzie.
Dlatego zachęcamy do bardziej świadomego dobierania słów kierowanych do dzieci. Wygląd jest sprawą drugorzędną. Nikt nie dostanie się na studia tylko dlatego, że ma zadbaną cerę, ani nie awansuje w pracy dzięki idealnie uczesanym włosom. Choć wielu dorosłym trudno się przestawić, bo sami byli wychowywani w takim schemacie, warto spróbować go zmienić. W ten sposób damy swoim córkom możliwość budowania poczucia własnej wartości w oparciu o umiejętności, charakter i talenty, a nie wyłącznie o wygląd.
Zabawki dla dziewczynek
Niestety, rzeczywistość wcale nie ułatwia przerwania trendu, który od wieków każe kobietom skupiać uwagę głównie na wyglądzie. Już od najmłodszych lat dziewczynki są ukierunkowywane w stronę nadmiernej koncentracji na swoim wizerunku. Wystarczy spojrzeć na półki w sklepach. Wśród zabawek przeznaczonych dla dziewczynek bez trudu znajdziemy zestawy do makijażu, manicure czy maseczki do twarzy. Można powiedzieć, że to tylko zabawki, które mają pozwolić „pobawić się w mamę”. Ale czy naprawdę jest to konieczne? Czy czterolatka malująca paznokcie, choćby najbardziej ekologicznym lakierem, to jest dokładnie ten obraz, który chcemy przekazywać naszym córkom?
Warto zadać sobie to pytanie, bo konsekwencje są widoczne później. Dlaczego nastoletni chłopiec potrafi wstać rano i wyjść do szkoły tak, jak się obudził, a nastoletnia dziewczynka potrzebuje dodatkowej godziny, by zrobić makijaż i ułożyć włosy? To efekt presji, która zaczyna się od słów i niewinnych zabawek, a z czasem staje się codziennym obciążeniem.
Jak słowa kształtują samoocenę dziecka
Wróćmy jednak do sedna sprawy, czyli tego, jak słowa kształtują samoocenę dziecka. W 2021 roku przeprowadzono globalne badanie LEGO Play Well Study, w którym wzięło udział ponad 61 tysięcy rodziców i dzieci z 36 krajów.
Wynika z niego jasno, że różnice w sposobie, w jaki opisujemy dzieci obojga płci, są widoczne już od najmłodszych lat. Dziewczynki najczęściej słyszą słowa odnoszące się do ich wyglądu: „ładna”, „urocza”, „słodka”, podczas gdy chłopców opisuje się jako „mądrych”, „pomysłowych” czy „odważnych”. To nie jest drobna, subtelna różnica. To niezwykle istotna kwestia, której efektem może być to, że dziewczynki szybciej uznają, iż najważniejsze w życiu jest to, jak wyglądają, a nie to, co potrafią i jakie wartości sobą reprezentują.
Co równie ważne, badanie zwróciło uwagę na tzw. confidence gap (czyli różnię w poziomie pewności siebie w zależności od płci). Ponad 70% dziewczynek przyznało, że boi się oceny lub krytyki, gdy próbuje zrobić coś nowego. To oznacza, że wiele z nich już na wczesnym etapie życia zaczyna unikać wyzwań w obawie przed porażką i negatywną oceną. A to właśnie gotowość do próbowania, uczenia się i podejmowania ryzyka jest kluczowa dla rozwoju i budowania pewności siebie.
Słowa, którymi opisujemy dzieci, mają ogromne znaczenie. Mogą wspierać, dodawać odwagi i budować zdrową samoocenę albo nieświadomie zamykać dziewczynki w schemacie, w którym ich wygląd staje się najważniejszy. Dlatego warto świadomie wybierać zarówno słowa, jak i zabawki, które dajemy naszym córkom.
To my, rodzice i opiekunowie, mamy realny wpływ na to, jakie wartości będą kształtować kolejne pokolenia. Jeśli pokażemy dziewczynkom, że ich siła tkwi w pomysłach, talencie, wytrwałości i odwadze damy im fundament, na którym będą mogły budować poczucie własnej wartości.
