Autor zdjęcia/źródło: Photl.com
Testament jest oświadczeniem woli osoby fizycznej, której skutki objawiają się dopiero po śmierci.
Rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament.
Testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy.
Spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia.
Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.
1. Jak sporządzić testament ?
Sporządzenie testamentu należy do czynności prawnych formalnych, które muszą być zawarte w formie przewidzianej przez ustawę, ponieważ w przypadku niezachowania warunków formalnych testament będzie nieważny.
Istnieją dwa podstawowe rodzaje testamentów:
1. testamenty zwykłe:
- testament własnoręczny (holograficzny);
- testament notarialny;
- testament allograficzny;
2. testamenty szczególne;
- testament ustny;
- testament na statku / w samolocie;
- testament wojskowy.
Testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.
Osoba, u której znajduje się testament, obowiązana jest złożyć go w sądzie spadku, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy. Kto bezzasadnie uchyla się od wykonania powyższego obowiązku, ponosi odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę. Ponadto sąd spadku może nałożyć na uchylającego się grzywnę.
Testament holograficzny, czyli własnoręczny, jest najprostszą formą testamentu.
Jest to testament:
- napisany w całości pismem ręcznym osobiście przez spadkodawcę;
- podpisany własnoręcznie przez spadkodawcę;
- opatrzony datą.
Powinien:
- zostać napisany w całości pismem ręcznym,
- zostać opatrzony podpisem spadkodawcy, przy czym podpis powinien się znajdować na końcu rozrządzeń testatora (jakiekolwiek rozporządzenia/zapiski znajdujące się pod złożonym podpisem spadkodawcy, będą nieważne),
- powinien zostać opatrzony datą.
Niespełnienie wyżej wskazanych wymagań powoduje nieważność testamentu holograficznego, przy czym w wypadku, gdy testament holograficzny nie został opatrzony datą, nie będzie on uznany za nieważny, jeżeli nie ma wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów. Natomiast jeśli będzie napisany na maszynie, a tylko podpisany ręcznie – zostanie on unieważniony.
Testament notarialny
Testament przygotowany w formie aktu notarialnego zawiera wszelkie elementy przewidziane dla aktu notarialnego, zna je zatem bardzo dobrze notariusz. Podczas spisywania testamentu w formie aktu notarialnego warto pamiętać, iż:
- spadkodawca powinien złożyć przed notariuszem oświadczenie swojej woli, jeżeli podpisze jedynie tekst przygotowany przez notariusza i spadkobiercę, to taki testament będzie nieważny;
- jeżeli spadkodawca nie umie lub nie może się podpisać, notariusz powinien uczynić wzmiankę na ten temat w treści testamentu pod rygorem jego nieważności;
- odpis aktu notarialnego zawierającego testament nie jest testamentem; jedynie oryginał pozostający u notariusza jest testamentem, i tylko wypis jest z nim równoznaczny.
Testament może być również nie ważny, jeżeli:
- nie wskazano daty czynności (dnia, miesiąca, roku, a na żądanie strony także godziny i minuty),
- nie wskazano osoby notariusza, przed którym dokonano czynności,
- nie wskazano miejsca dokonania czynności,
- nie oznaczono kancelarii notarialnej,
- nie oznaczono, w sposób dokładny osoby lub osób biorących udział w spisaniu testamentu,
- nie zawarto dokładnego oświadczeń woli
- nie zawarto, na żądanie strony, istotnych faktów i okoliczności zaistniałych przy spisywaniu testamentu,
- nie zawarto wzmianki o odczytaniu, przyjęciu i podpisaniu testamentu,
- nie zawarto podpisów osób obecnych przy czynności i podpisu samego notariusza,
- nie zawarto wzmianki o niepodpisaniu testamentu przez osobę nieumiejącą pisać i czytać,
- nie zawarto rozporządzeń testamentowych w treści aktu, jako istotnych postanowień czynności prawnej.
Powołanie się na nieważność testamentu notarialnego, jest możliwe, przy czym osoba powołująca się na tę okoliczność zobowiązana jest do przedstawienia dowodów na poparcie swego twierdzenia.
Testament alograficzny
Testament alograficzny jest sporządzany przed określoną osoby urzędową w obecności dwóch świadków.Uprawnienia takie przysługują wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta, staroście, marszałkowi województwa, sekretarzowi powiatu i gminy oraz kierownikowi urzędu stanu cywilnego. Każda z powyższych osób ma obowiązek przyjęcia oświadczenia i sporządzenia testamentu, jeżeli spadkodawca stawi się w siedzibie właściwej jednostki i ustnie oświadczy swą wolę w obecności dwóch świadków.
Takiego testamentu nie mogą sporządzić osoby głuche i nieme.
Świadkiem przy sporządzaniu testamentu alograficznego nie może być:
- osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych;
- osoba niewidoma, głucha lub niema;
- osoba nie umiejąca czytać ani pisać;
- osoba nie władająca językiem, w którym testator sporządza testament;
- osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.
Brak daty nie powoduje nieważności testamentu, o ile nie powoduje to wątpliwości co do daty sporządzenia testamentu (wątpliwość tę usuwa się w postępowaniu sądowym).
Testament ustny (testament szczególny)
Testament ustny to testament sporządzony jeżeli zachodzą okoliczności szczególne:
- obawa rychłej śmierci spadkodawcy („obawa rychłej śmierci” a nie tylko „obawa śmierci”, nie dotyczy zamiaru samobójczego, chorób prowadzących nieuchronnie do śmierci gdy brak jest dodatkowych oznak nagłego pogorszenia stanu zdrowia, niezbędne są obiektywne okoliczności, nie tylko subiektywne przekonanie spadkodawcy)
- wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu nie jest możliwe lub jest bardzo utrudnione.
Ta forma testamentu pozwala na złożenie oświadczenia ustnego w obecności minimum trzech świadków.
Treść testamentu ustnego powinna być później stwierdzona w ten sposób, że:
- jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie, albo
- w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku wszyscy świadkowie złożą przed sądem zgodne zeznanie; jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.
Wzory testamentów zwykłych:
Warszawa, dnia 15.04.2010 r.
Testament
Ja, Anna Kowalska z domu Nowacka, córka Pawła i Janiny, urodzona w dniu 20.02.1956 r. w Warszawie, sporządzając tę ostatnią wolę, oświadczam, iż powołuje do spadku po mnie :
1. w części równej 1/3 spadku mojego męża Waldemara Kowalskiego,
2. w części równej 1/3 spadku moją córkę Mariolę Nowak,
3. w części równej 1/3 spadku moją córkę Magdalenę Wnyk.
Anna Kowalska
_____________________________________________________________________________________________
Toruń, dnia 20.03.2004 r.
Testament
Ja, Marian Kalita, syn Andrzeja i Ewy, urodzony w dniu 04.11.1952 r. w Toruniu, oświadczam, iże powołuje do spadku po mnie:
1. w części równej ½ spadku mojego syna Roberta Kalitę,
2. w części równej ½ spadku moja córkę Annę Kalitę.
Jednocześnie mojemu serdecznemu przyjacielowi Kazimierzowi Nowakowi, który mieszka w Toruniu przy ulicy Klonowej 30, kolekcjonującemu monety, zapisuje mój zbiór monet.
Z kolei mojej siostrze, Bronisławie Molendzie, urodzonej w dniu 11.08.56 r., zapisuje pamiątki, które odziedziczyłem po naszych rodzicach Andrzeju i Ewie.
Marian Kalita
_____________________________________________________________________________________________
Kraków, dnia 18.06.2002 r.
Testament
Ja, Małgorzata Lipa z domu Kowalska, córka Edwarda i Bronisławy, urodzona w dniu 03.11.1948 r. w Krakowie, oświadczam, iż:
1. Powołuje do całości spadku mojego męża Radosława Lipę, syna Władysława i Zofii.
2 Gdyby mój mąż nie mógł lun nie chciał dziedziczyć, powołuje do całości spadku Fundację Pomocy Biednym Dzieciom, która działa w Krakowie przy ulicy Nowej 1.
3. Wydziedziczam mojego jedynego syna Roberta Lipę, który od 8 lat nie interesuje się życiem naszej rodziny, nie uczestniczy w nim, mimo iż ja i mój mąż zmagamy się z ciężkimi chorobami. Mimo usilnych prób syn nie chce utrzymywać z nami kontaktu i prowadzi niewłaściwy tryb życia. Nadużywa ustawicznie alkoholu u przebywa w środowisku przestępczym. Był tez skazany wyrokiem sądowym za kradzież i rozbój.
Małgorzata Lipa
