Kawa jest napojem świetnie znanym na całym świecie. Do niedawna traktowana była jako używka. Teraz naukowcy zalecają nam, by codziennie wypijać 3-5 filiżanek (!) tego czarnego, aromatycznego cuda. Dlaczego? Okazuje się, że kawa zawiera mnóstwo cennych dla naszego zdrowia polifenoli. Przyjrzymy się także faktom i mitom na temat kawy, czy lepsza jest arabica czy robusta i na ile sposobów ją podajemy!
Kawa: smak w zależności od miejsca uprawy
W rejestrze Międzynarodowej Organizacji Kawy (ICO)wymienionych jest około 50 krajów, w których uprawia się kawowce. Plantacje dominują na czterech kontynentach: Afryce, Azji i Oceanii, Ameryce Środkowej oraz Ameryce Południowej. Smak kawy z poszczególnych miejsc może znacząco się różnić. W kawach z Etiopii można doszukać się aromatów kwiatowych, a w tych z Kenii dominujące są nuty kwaskowe i korzenne. Ziarna pochodzące z Indii charakteryzują się intensywnym, korzennym smakiem, natomiast w ziarnach z Jemenu wyczujemy gorzką czekoladę. Kawa z Sumatry zaskoczy aromatem leśnego runa, a z Jawy – orzechów arachidowych. Ameryka Środkowa to kawa z Portoryko wyróżniająca się smakiem czekolady, a z Kostaryki orzechów włoskich. Ziarna z plantacji w Ameryce Południowej, czyli z Wenezueli charakteryzują się nutami owocowymi, a z Peru kwiatowymi i kakaowymi. W kawie z Ekwadoru wyczujemy aromat słodki, lukrecjowy.
Profesor dr habilitowany Mirosław Jarosz, Dyrektor Instytutu Żywności i żywienia w Warszawie mówi : „ Kawa wykazuje bardzo silny potencjał antyoksydacyjny – zawiera wiele rożnych bioaktywnych związków, chroniących nasze komórki przed uszkodzenia mi, czyli działających po pierwsze w kierunku prewencji miażdżycy, udaru, zawału serca, nowotworów złośliwych, a po drugie zmniejszających ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Mamy także liczne metaanalizy wykazujące wpływ kawy na zmniejszenie śmiertelności w wypadkach drogowych czy w wypadkach przy pracy. Jest to prawdopodobnie związane z lepszym przepływem krwi przez struktury mózgu, odpowiedzialne za postrzeganie, kojarzenie, czujność.”
Skład naparu kawy: od czego zależy
„Skład naparu kawy zależy od wielu czynników, w tym niezależnych od konsumenta. Ziarno kawy, jako naturalny produkt pochodzenia roślinnego, może wykazywać zmienność, w zależności od warunków uprawy, sposobu przetwarzania po zbiorze, a także od rodzaju botanicznego. Dla przykładu podstawowy składnik kawy, jakim jest kofeina, występuje w dwukrotnie większej ilości w kawie Robusta, niż w Arabica. Kolejnymi elementami, determinującymi skład kawy, są: proces palenia, stopień jej zmielenia, proporcja gatunków kawy w mieszance oraz metoda parzenia. Od kilku lat następuje szybki rozwój technik parzenia kawy, które różnicują przede wszystkim moc naparu (proporcja ilości kawy do ilości wody), temperatura wody, ciśnienie, czas zaparzania, obecność filtrów i rodzaj materiału, z jakiego są wykonane. Wszystko to powoduje, że w naparze kawy ilość rozpuszczalnych składników może się różnić wielokrotnie.” - mówi dr nauk o zdrowiu Regina Wierzejska.
Kawa czarna czy biała?
Kawa zawiera cenne dla naszego zdrowia polifenole, dlatego znalazła się w Piramidzie Zdrowego Żywienia. Jeśli dodamy do niej mleko, zwiąże one polifenole i nasz organizm już ich nie przyswoi. Co więc maja zrobić ci, którzy nie wyobrażają sobie kawy bez mleka? Niech idą za przykładem Włochów i piją kawę z mlekiem tylko do godziny 11-ej, później już czarną :)
Kawa: jaką pijemy najczęściej?
To zależy od tego czy lubimy kawę czarną czy z mlekiem i dodatkami? Puryści uważają, że nie ma nic lepszego od aromatycznego, niczym nie zakłóconego smaku espresso, inni piją ja tylko z mlekiem, choćby macchiato, cappuccino lub caffe latte. Jeszcze innidodają do niej słodkie syropy, czekoladę lub przyprawy korzenne: cynamon i kardamon. Ostatnio pojawiły się nowe pomysły na serwowanie kawy: flat white i cold brew. Najczęściej wybierane rodzaje napojów z kawy: 
•Espresso – dobre espresso poznaje się po piance na powierzchni. Jest bazą innych napojów na bazie kawy. Serwuje się je w najmniejszych filiżankach. Często spotykamy espresso lungo (przedłużone) z większą ilością wody, lub ristretto – bardziej skoncentrowane. Do espresso zazwyczaj podaje się szklankę wody ( do oczyszczenia kubków smakowych)
•Espresso macchiato – to klasyczne espresso z kroplą ciepłego lub zimnego, spienionego mleka
•Cappuccino – jeden z najbardziej lubianych sposobów przyrządzania kawy. Jest łagodne w smaku, składa się z równych części espresso, ciepłego mleka i mlecznej piany. We Włoszech ten typ kawy pije się tylko do południa.
•Caffe latte (we Francji Cafe au lait) – jest to kawa z mlekiem i składa się z 1 części espresso i 2 cześci ciepłego, lekko spienionego mleka. Cappuccino można podawać w wersji „freddo”, czyli schłodzonej, z cukrem.
•Flat white – ten typ podawania kawy pochodzi z Australii lub Nowej Zelandii. Napój oparty jest na proporcjach stosowanych do przygotowania Caffe latte, ale ma mniej spienionego mleka na wierzchu.
•Cold brew – kawa parzona na zimno, delikatniejsza w smaku niż parzona w sposób tradycyjny. Grubo mieloną kawę (powinna przypominać piasek) zalewamy wodą o temperaturze pokojowej lub schłodzoną w proporcjach 50-100 gr kawy na 1 litr wody. Naczynie trzeba przykryć i zostawić na 12 godzin, od czasu do czasu zamieszać. Przed podaniem kawę należy przelać przez papierowy filtr. Do kawy Cold brew możemy dodać mleko, napój gazowany, skórkę pomarańczową itp.
Kawa: sposób serwowania ma ogromne znaczenie
W zależności od rodzaju napoju, kawę podajemy w filiżance lub w szklance – każdemu rodzajowi kawy dedykowane są rożne naczynia: mniejsze i większe, z grubszymi i z cieńszymi ściankami, porcelanowe i szklane. Oto kilka zasad, które nie tylko pozwolą uniknąć nieporozumień, ale przede wszystkim w pełni pozwolą się cieszyć się doskonałym smakiem kawy.
•Espresso - w porcelanowych filiżankach, pojemności 50-70 ml.
•Espresso macchiato – w filiżankach przeznaczonych do espresso
•Cappuccino – pijemy z porcelanowych (lub porcelitowych) filiżanek o pojemności 150-200 ml.
•Caffe latte – serwowane jest w większych i wyższych naczyniach o specyficznym, stożkowatym kształcie.
•Flat white – w kubku lub w dużej filiżance
•Cold brew – podajemy w szklankach z grubego szkła o pojemności 100-150 ml
10 ciekawostek na temat kawy
Kwaśna kawa oznacza kawę niesmaczną, złą gatunkowo – FAŁSZ – kwaśność bywa mylona z cierpkością pojawiającą się w bardzo mocno palonych ziarnach – kwaśność kawy jest naturalna, bo kawowiec należy do rodziny wiśniowatych
Dodatek robusty powoduje kwaśność – FAŁSZ – bardziej kwaśne są ziarna arabiki – wynika to z mniejszej naturalnej zawartości kofeiny i cukru.
Kawa jest niezdrowa – FAŁSZ – napar z kawy ułatwia koncentrację, zwiększa wydolność organizmu i pobudza, wzmacnia układ odpornościowy i poprawia funkcjonowanie układu trawiennego. Kawa pomaga także zwalczać bóle głowy i migreny.
Picie kawy przedłuża życie – PRAWDA – 3-5 filiżanek kawy dziennie przedłuża życie nawet chorym ze zdiagnozowanym nowotworem jelita grubego.
Kawa służy wyłącznie do picia – FAŁSZ – jest świetnym odświeżaczem – pochłania zapachy, na przykład z lodówki i szafek kuchennych czy samochodu. Również fusy grubo mielonej kawy sprawdzają się jako peeling do skóry
Kawa przechowywana w lodówce dłużnej zachowuje świeżość – FAŁSZ – jako produkt higroskopijny pochłania wszelkie zapachy, również te niechciane z lodówki
Nie wolno pić kawy przed treningiem – FAŁSZ – osobom spożywającym ją regularnie nie podnosi ciśnienia, a wzmacnia wydolność organizmu i spalanie tłuszczu Warto wypić espresso z chilli na 30 minut przed treningiem
Kawa pomaga schudnąć – PRAWDA - kofeina przyspiesza proces spalania tłuszczu i obniża łaknienie. Regularne spożywanie kofeiny podnosi spoczynkowe tempo przemian metabolicznych o 3-5 %.
Espresso ma największą zawartość kofeiny – FAŁSZ – intensywny smak nie przekłada się na zawartość kofeiny - jest jedną z najsłabszych pod tym względem. Najmocniejsze są kawy parzone tradycyjnie i rozpuszczalne. Szacuje się, że porównywalną ilość kofeiny zawiera 1 kawa americano, 3 kawy „po turecku” i 3 filiżanki espresso.
Po espresso trudno zasnąć – FAŁSZ - kofeina trafia do krwi dopiero po 20-30 minutach. Jest to świetny moment na „turbo drzemkę” – po 20-30 minutach budzimy się wypoczęci, jak po długim śnie – pomysł na regenerację dla kierowców w długich trasach, dla studentów w trakcie sesji oraz podczas zebrań.
P.S.
W redakcji Familie.pl najczęściej wybieramy cappuccino i espresso, czasem americano. Od niedawna mamy ogromną przyjemność pić kawę z ekspresu ciśnieniowego - każdy dzień zaczynamy więc od szybkich ploteczek przy kawie :) Także taka sytuacja... :) A Wy jaką kawę pijecie najczęściej? Czarną czy białą? Z ekspresu czy "po turecku"? Lubicie pić kawę zanim wstaną pozostali domownicy czy zawsze w towarzystwie? Czekamy na Wasze komentarze!
