Z tej przyczyny nie wolno jest bagatelizować żadnych objawów wzmożonej bolesności w obrębie jamy brzusznej. Podkreślenia wymaga także fakt, że stan zdrowia dziecka może się zmieniać bardzo szybko, a w przypadku zapalenia wyrostka robaczkowego stać się tak może w ciągu paru godzin. W przypadku tego schorzenia czas reakcji chirurgicznej ma szalenie istotne znaczenie.
Czym jest wyrostek robaczkowy? Jakie są pierwsze objawy stanu zapalnego wyrostka robaczkowego? Jak rozwija się ta choroba? Jakie się leczy zapalenie wyrostka robaczkowego u dzieci ?
Co to jest wyrostek robaczkowy?
Wyrostek robaczkowy jest częścią przewodu pokarmowego. Jest to ślepy, czyli otwarty jedynie z jednej strony uchyłek kątnicy (początkowy odcinek jelita grubego), dawniej zwany ślepą kiszką. Jego rozmiary są różne u różnych ludzi i wahają się od 5. do nawet 20. cm. Wprawdzie wyrostek robaczkowy zawsze odchodzi od kątnicy, ale niekiedy zwisa swobodnie w dół do miednicy mniejszej, czasem jest schowany między jelitami w kierunku na lewo, bywa ukryty za kątnicą (tzw. wyrostek zakątniczy), lub też skierowany jest do góry, w stronę wątroby.
Po co jest wyrostek robaczkowy?
Rola, jaką ta część przewodu pokarmowego pełni w organizmie człowieka nie jest jasna. Wewnątrz wyrostka robaczkowego znajduje się duża ilość tkanki chłonnej, dlatego też nazywa się go czasem „migdałkiem brzusznym”. Obecność tej tkanki wskazuje na jakąś jego rolę w systemie odpornościowym, ale rola ta nie jest do końca poznana.
Coś takiego jak wyrostek robaczkowy jest w organizmie każdego człowieka i bez względu na to, jaką funkcję pełni, nie sprawia żadnego kłopotu, gdy jest zdrowy. Natomiast wtedy, gdy wyrostek robaczkowy „zachoruje”, może to stać się przyczyną bardzo poważnych kłopotów zdrowotnych.
Co to jest ostre zapalenie wyrostka robaczkowego?
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest to stan zapalny wyrostka robaczkowego. Wymaga to bardzo pilnej interwencji chirurgicznej. Typowymi objawami ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego są:
Skąd się bierze zapalenie wyrostka robaczkowego?
Bez względu na przyczynę powstania w wyrostku robaczkowym stanu zapalnego, jego objawy, przebieg i sposób postępowania są podobne. Zapalenie wyrostka robaczkowego może być spowodowane przez różne czynniki. Wyrostek robaczkowy jest organem podobnym do cienkiej rurki i z tej przyczyny stosunkowo łatwo może ulec zatkaniu. Najczęstszym powodem zatkania wyrostka może być:
- nagromadzenie kamieni kałowych (utwardzona grudka kału);
- obrzęk tkanki chłonnej znajdującej się w wyrostku robaczkowym;
- niedokrwienie i martwica odcinka ściany wyrostka;
- zmiany guzowate rozwijające się w świetle wyrostka robaczkowego (zmiany niezłośliwe, jak i złośliwe);
- pasożyty przewodu pokarmowego zatykające jego światło.
Objawy ataku wyrostka robaczkowego u dzieci
Typowym objawem zapalenia wyrostka robaczkowego jest ból brzucha. Najczęściej ból pojawia się najpierw w okolicy pępka, a następnie przesuwa się w stronę prawego talerza biodrowego. W miarę rozwoju stanu zapalnego ból brzucha traci charakter niespecyficznego bólu rozlanego i nabiera charakteru bólu punktowego, zlokalizowanego w dolnej partii prawej strony brzucha. Dolegliwości bólowe nasilają się przy ruchu dziecka. Bólowi brzucha towarzyszyć mogą nudności i wymioty, które najpierw składają się z treści pokarmowej, z czasem przybierają kolor zielonawy. Możliwa jest także domieszka żółci w wymiocinach. W miarę rozwoju schorzenia pojawia się wysoka gorączka.. U dziecka możliwa jest także tachykardia (przyspieszone tętno) i przyspieszenie oddechu.
Uwaga!
Nieleczone zapalenie wyrostka robaczkowego prowadzi do rozlanego zapalenia otrzewnej, które jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.
Jak często występuje zapalenie wyrostka robaczkowego?
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego występuje stosunkowo często (ok.10 osób rocznie na 100 000 osób). Zapalenie wyrostka robaczkowego może rozwinąć się u każdego człowieka i w każdej sytuacji. Rozpoznaje się je zarówno o małych dzieci, jak i u osób starszych. Najczęściej jednak zapalenie wyrostka robaczkowego dotyka najczęściej dzieci w wieku od 6. do 10. lat, przy czym średni wiek wszystkich chorych operowanych z powodu zapalenia wyrostka robaczkowego wynosi 22 lata.
Jak lekarze rozpoznają zapalenie wyrostka robaczkowego u dzieci?
Aby rozpoznać atak wyrostka u dziecka, lekarze wykonują badanie przedmiotowe. Do typowych objawów ataku wyrostka zalicza się:
- objaw Blumberga – pojawienie się silnego bólu w czasie zwalniania ucisku z prawego dołu biodrowego;
- objaw Jaworskiego – pojawienie się silnego bólu w czasie opuszczania wyprostowanej prawej kończyny i jednoczesnego uciskania prawego dołu biodrowego;
- objaw Rovsinga – pojawienie się silnego bólu w czasie przesuwania dłoni badającego z lewej na prawą stronę podbrzusza;
- objaw kaszlowy – pojawienie się bólu brzucha podczas kaszlu.
Leczenie zapalenia wyrostka robaczkowego u dzieci
U młodszych dzieci atak wyrostka robaczkowego może mieć nietypowy przebieg i może przypominać infekcję wirusową układu pokarmowego (popularną „grypę żołądkową”). Trzeba być bardzo ostrożnym z postawieniem tego typu diagnozy. Opóźnienie rozpoznania zapalenia wyrostka robaczkowego może wiązać się z bardzo groźnymi powikłaniami.
Zdarza się, że lekarze mają wątpliwości co do diagnozy i obserwują występujące objawy w warunkach szpitalnych. Dziecko pozostaje na czczo, jest nawadniane dożylnie. Mogą być też stosowane leki przeciwbólowe (np. paracetamol).
Często też lekarze korzystają z badań dodatkowych, takich jak badania laboratoryjne lub obrazowe. Wykonywane jest oznaczenie stężenia CRP, które jednak nie wyklucza ani nie potwierdza jednoznacznie ataku wyrostka. Badaniem obrazowym z wyboru jest USG jamy brzusznej, w którym lekarz może uwidocznić wyrostek robaczkowy i stwierdzić cechy zapalenia.
W przypadku zdiagnozowania zapalenia wyrostka robaczkowego operacja chirurgiczna wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym. Stosowane metody operacyjne to: operacja przy nacięciu podbrzusza lub zabieg laparoskopowy. W trakcie terapii są także stosowane antybiotyki.
W niektórych ośrodkach za granicą proponowane jest leczenie zachowawcze, tylko za pomocą antybiotykoterapii, lecz badania wskazują, że 1/4 pacjentów i tak wymaga później chirurgicznego usunięcia wyrostka.
Zdarza się, że chirurdzy usuwają zdrowy wyrostek robaczkowy. Nie jest to uznawane za błąd medyczny. Jeśli bowiem dziecko prezentuje objawy sugerujące zapalenie, lepiej jest usunąć tzw. niezapalny wyrostek, niż pozostawić w jamie brzusznej wyrostek „zapalony” co może doprowadzić do jego pęknięcia, a w konsekwencji do śmiertelnie niebezpiecznego zapalenia otrzewnej
Uwaga!
Rozpoznanie zapalenia wyrostka robaczkowego jest bezwzględnym wskazaniem do wykonania operacji usunięcia chorego organu! W przypadku wystąpienia objawów podobnych do ataku wyrostka robaczkowego nie powinno się samodzielnie podawać dziecku środków przeciwbólowych, ponieważ może to zatrzeć obraz choroby i utrudnić diagnozę. Podobnie jest w przypadku podawania dziecku czegokolwiek do jedzenia w przypadku, gdy podejrzewa się kłopoty z wyrostkiem. Podczas ewentualnej operacji dziecko powinno być na czczo.
To, co bezwzględnie powinno się zrobić, to jak najszybsze pójście do lekarza w celu potwierdzenia lub wykluczenia podejrzeń! Najpierw rozlane, a potem skoncentrowane po prawej stronie bóle brzucha u dziecka powinny wzbudzić niepokój i czujność.
