Co więcej diagnoza ADHD u dorosłych często stanowi nie lada wyzwanie, ponieważ objawy mogą być subtelne i łatwo pomylone z innymi zaburzeniami psychicznymi. Jednak istnieją metody diagnostyczne, które mogą pomóc w identyfikacji ADHD u osób dorosłych. Przeczytaj artykuł, a dowiesz się, dlaczego warto zdiagnozować ADHD.
ADHD u dorosłych
ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi to zaburzenie neurologiczne, które często zaczyna się w dzieciństwie, ale może również występować u dorosłych. Zaburzenie to charakteryzuje się trudnościami w koncentracji, nadmierną impulsywnością i/lub hiperaktywnością. ADHD jest jednym z najczęstszych zaburzeń rozwojowych u dzieci, ale coraz częściej diagnozowane jest również u dorosłych.
Najczęstsze objawy ADHD
Objawy ADHD mogą różnić się w zależności od typu ADHD, wieku osoby dotkniętej tym zaburzeniem oraz wielu innych czynników. Najczęstsze objawy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej, które pomagają rozpoznać ADHD to między innymi:
- Trudności z uwagą:
- częste rozpraszanie się,
- trudności w utrzymaniu uwagi na zadaniach wymagających skupienia,
- częste zapominanie o codziennych obowiązkach lub zadaniach,
- trudności w słuchaniu instrukcji do końca,
- gubienie przedmiotów niezbędnych do wykonywania zadań.
- Hiperaktywność:
- nadmierna aktywność ruchowa, np. nieustanne wiercenie się lub podskakiwanie w miejscu,
- trudności z uspokojeniem się w sytuacjach, gdzie wymagane jest siedzenie spokojnie, np. podczas lekcji lub spotkań,
- nadmierna gadatliwość lub mówienie bez przerwy,
- trudności z siedzeniem w jednym miejscu przez dłuższy czas.
- Impulsywność:
- podejmowanie szybkich decyzji bez przemyślenia konsekwencji,
- zachowania ryzykowne bez uwzględnienia bezpieczeństwa, np. niebezpieczne hobby, nadmierna prędkość podczas jazdy,
- przerywanie lub zakłócanie innym podczas rozmowy,
- trudności z oczekiwaniem na swoją kolej, skłonność do przerywania innym.
- Trudności w organizacji i planowaniu:
- problemy z zarządzaniem czasem,
- trudności z planowaniem długoterminowym,
- bałagan w miejscach pracy lub w domu,
- częste spóźnianie się lub zapominanie o terminach.
- Trudności w relacjach interpersonalnych:
- problemy z kontrolą emocji, zbyt silne reakcje na bodźce,
- częste konflikty interpersonalne z powodu impulsywnych zachowań lub braku uwagi na potrzeby innych.
- Problemy w nauce lub pracy:
- niemożność wywiązania się z zadań lub obowiązków z powodu trudności z uwagą lub organizacją,
- trudności w utrzymaniu pracy lub nauki na dłuższy czas,
- częste zmiany pracy lub zadań.
Przyczyny ADHD u dorosłych
Przyczyny ADHD w przypadku dorosłych nie są w pełni zrozumiałe, ale istnieje kilka czynników, które mogą przyczyniać się do rozwoju tego zaburzenia. Oto kilka potencjalnych przyczyn ADHD u dorosłych:
- Czynniki genetyczne - istnieje silne dziedziczne skłonności do ADHD. Badania wskazują, że genetyka może odgrywać kluczową rolę w rozwoju tego zaburzenia. Osoby mające krewnych pierwszego stopnia z ADHD są bardziej narażone na wystąpienie tego zaburzenia.
- Zaburzenia neurologiczne - badania wykazały zmiany w mózgu osób z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej, zwłaszcza w obszarach odpowiedzialnych za funkcje wykonawcze, uwagę i kontrolę impulsów. Nieprawidłowa aktywność neurotransmiterów, takich jak dopamina i noradrenalina, również mogą mieć znaczenie w powstawaniu objawów ADHD.
- Czynniki środowiskowe - niektóre badania sugerują, że czynniki środowiskowe, takie jak narażenie na toksyny w prenatalnym okresie rozwoju, palenie papierosów podczas ciąży, niedobór składników odżywczych lub narażenie na duży stres, mogą zwiększać ryzyko ADHD.
- Stresujący tryb życia - stres i trudności życiowe, takie jak problemy w pracy, w rodzinie lub w związkach, mogą zwiększać ryzyko objawów ADHD u dorosłych lub nasilać istniejące objawy.
Warto zaznaczyć, że ADHD jest złożonym zaburzeniem, a jego rozwój może być wynikiem interakcji wielu różnych czynników. Dlatego też psycholog zajmujący się diagnozą i leczeniem ADHD stara się uwzględniać zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe, aby zapewnić kompleksową opiekę nad pacjentem.
Diagnoza ADHD u dorosłych - DIVA 5
Diagnoza ADHD u dorosłych jest kluczowym procesem, który wymaga dokładnej i starannej oceny. Jednym z często stosowanych w procesie diagnostyki ADHD narzędzi jest DIVA-5 (Diagnostic Interview for ADHD in adults). Jest to kwestionariusz diagnostyczny, który umożliwia specjalistom dokładne zbadanie objawów ADHD u dorosłych pacjentów. Narzędzie to opiera się na rzetelnych kryteriach diagnostycznych i ocenia obecność objawów uwagi, impulsywności oraz hiperaktywności.
DIVA-5 nie tylko służy jako narzędzie diagnostyczne, ale także dostarcza istotnych informacji na temat funkcjonowania pacjenta w różnych sferach życia, takich jak praca czy relacje społeczne. To pozwala lekarzom opracować spersonalizowany plan leczenia ADHD, który uwzględnia indywidualne potrzeby każdego pacjenta.
Najczęściej specjalista diagnozuje ADHD na podstawie przesiewowych testów DIVA-5, a także w oparciu o inne testy oceniające funkcje poznawcze. Jednak w celu zapewnienia jak najtrafniejszej diagnozy ADHD oprócz testów DIVA-5, nasza placówka pogłębia diagnostykę poprzez wykonanie testów MOXO.
Jak przebiega diagnoza ADHD?
Przebieg diagnozy w pierwszej kolejności obejmuje szczegółowy wywiady z pacjentem i osobami bliskimi, analizę historii medycznej i psychologicznej oraz obserwację zachowania. Następnie przeprowadzany jest test DIVA-5 - dzięki temu narzędziu specjalista, który stawia diagnozy ADHD, jest w stanie dokładnie zidentyfikować objawy, ocenić ich nasilenie i postawić odpowiednią diagnozę. Kiedy test DIVA-5 okaże się negatywny, diagnoza zostaje zakończona. Z kolei, kiedy wynik jest pozytywny, przeprowadzony zostanie test MOXO.
Na podstawie wyników testów MOXO możemy zakończyć diagnozę lub zalecić psychoedukację, która podpowie, jak radzić sobie z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej.
Leczenie ADHD u dorosłych
Kiedy lekarz diagnozuje ADHD, pacjenci często pytają, czy można je wyleczyć. Nadpobudliwość psychoruchowa nie jest wyleczalna, ale terapia ma na celu nauczenie się radzenia sobie z objawami.
Jak wygląda leczenie ADHD? Leczenie ADHD obejmuje terapię zarówno behawioralną, jak i farmakologiczną. Terapia ADHD uczy strategii radzenia sobie z objawami, takimi jak trudności z koncentracją, natomiast specjalne farmakologiczne leczenie ADHD może pomóc w zmniejszeniu objawów. Dzięki odpowiedniemu leczeniu ADHD możemy poprawić funkcjonowanie i jakość życia.
W jaki sposób diagnoza ADHD może poprawić jakość życia?
Diagnoza ADHD pozwala osobie zrozumieć, dlaczego ma trudności w pewnych obszarach życia, takich jak koncentracja, organizacja czy kontrola impulsów. To zrozumienie może zmniejszyć poczucie winy i frustracji oraz pomóc w zaakceptowaniu siebie. Po uzyskaniu diagnozy ADHD pacjent może skorzystać z odpowiedniego leczenia, takiego jak terapia behawioralna, farmakoterapia lub ich kombinacja. Leczenie może pomóc w złagodzeniu objawów ADHD, co przyczynia się do poprawy funkcjonowania w codziennym życiu.
Osoby, u których zdiagnozowano zespół nadpobudliwości psychoruchowej, mogą uczestniczyć w programach terapeutycznych, które uczą radzenia sobie z objawami. To może obejmować naukę organizacji, planowania czasu, technik koncentracji oraz sposobów zarządzania impulsywnymi reakcjami. Zrozumienie własnego ADHD i skuteczne zarządzanie objawami może przyczynić się do poprawy relacji z innymi. Osoby zdiagnozowane mogą lepiej wyjaśniać swoje trudności innym, co może pomóc w zrozumieniu i akceptacji ze strony rodziny, przyjaciół i współpracowników.
