ADHD jest to skrót od angielskiej nazwy choroby - Attention Deficit Hyperactivity Disorder, która oznacza zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi, zwanym także zespołem hiperkinetycznym. Zespół ADHD dotyka około 5% dzieci w młodszym wieku szkolnym. Według badań ADHD diagnozowany jest 2-4 razy częściej u chłopców niż u dziewczynek.
ADHD u dzieci – na co warto zwrócić uwagę?
Objawy ADHD możemy podzielić na trzy główne kategorie, które obejmują:
1. Zaburzenia w koncentracji uwagi
2. Nadmierną aktywność ruchową,
3. Nadmierną impulsywność
Zaburzenia koncentracji uwagi w ADHD
Osoby z ADHD mają o wiele mniejszą zdolność koncentracji własnej uwagi na wykonywanym przez nich zadaniu. Dotyczy to również czasu w jakim dziecko potrafi skupić swoją uwagę na jednej czynności. Problemem jest również nieumiejętność wybrania spośród różnych bodźców tego najważniejszego. Dlatego dzieci z ADHD sprawią wrażenie wciąż zamyślonych, jakby śniły na jawie. Ogromną trudność sprawia im również skupienie swojej uwagi na dwóch czynnościach jednocześnie, np. słuchać nauczyciela i jednocześnie notować w tym samym momencie. Objaw się nasila w momencie, gdy wymagamy od dziecka większego skoncentrowania uwagi na dłuższy czas.
Także przebywanie w większej grupie ludzi, może powodować większe zaburzenie uwagi. Nie oznacza to jednak, że osoby z ADHD nie potrafią w ogóle skupić swojej uwagi na czymkolwiek. Wyjątkiem są jednak rzeczy, które ich interesują, jednak nie potrafią robić tego „na siłę”.
Zaburzenia uwagi mogą skutkować sytuacjami w życiu codziennym jak na przykład:
- Problemem z wykonaniem dłuższego zadania złożonego z kilku poleceń,
- Zapominaniem o zabieraniu ze sobą do szkoły książek, zeszytów itd.,
- Zapominaniem o odrobieniu pracy domowej lub jakie ćwiczenia były zadane,
- Nadmiernym roztargnieniem,
- Rozpoczynaniem kolejnej czynności bez ukończenia poprzedniej.
Pamiętajmy, że dziecko z ADHD bardzo łatwo się rozprasza, źle zapamiętuje szczegóły, trudność sprawia mu zastosowanie się do instrukcji, często gubi się, a także na bardzo krótki czas się koncentruje.
Nadmierna aktywność ruchowa – co się za tym kryje?
Bardzo charakterystyczne dla dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej jest trudność w wytrwaniu w miejscu i skupieniu się na zadaniu, a także tendencja do porzucania jednej czynności na rzecz drugiej bez ukończenia ich. Aktywność ruchowa dziecka, która w porównaniu z aktywnością innych dzieci w tym samym wieku i na tym samym poziomie rozwoju jest o wiele wyższa. Na co dzień dzieci dotknięte ADHD bardzo wyróżniają się na tle rówieśników swoją ruchliwością. Jest bardzo widoczne w momencie rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej. Dla wielu rodziców pierwszym niepokojącym sygnałem jest, gdy ich dziecko nie może „wysiedzieć” 45 minut na lekcji; wstaje, chodzi po klasie.
Pamiętajmy, że nie jest to jedyna podstawa by stwierdzić u dziecka ADHD.
Na co zwrócić uwagę by móc stwierdzić nadruchliwość u dziecka?
Oto kilka symptomów:
- Niemożność pozostawania w bezruchu nawet przez krótki czas,
- Bezcelowe chodzenie,
- Bieganie bez celu,
- Raczej bieganie niż chodzenie,
- Machanie rękami i nogami,
- Gadatliwość,
- Wpadanie na różne przedmioty,
Ciągłe wykonywanie nawet drobnych ruchów, np. bujanie się na krześle, bawienie się wszystkimi przedmiotami w zasięgu ręki.
Nie denerwujmy się jeśli nasz maluch zachowuje się jak jeden z wymienionych powodów. Być może wynikiem np. gadatliwości u naszego dziecka jest stres. Zespół ADHD to suma wielu czynników o czym warto pamiętać.
Impulsywność w ADHD – co oznacza?
Kolejnym bardzo ważnym czynnikiem do którego zaliczamy ADHD jest impulsywność. To inaczej brak zdolności dziecka do zahamowania swojej reakcji. Dzieci te działają w sposób niekontrolowany co znaczy, że nie są w stanie powstrzymać swojego zachowania oraz nie zastanawiają się nad konsekwencjami swoich działań.
Na jakie zachowania dziecka warto zwrócić uwagę?
- Częste wtrącanie się w rozmowy innych osób,
- Zakłócanie ciszy, pomimo częstego upominania,
- Wybuchy złości,
- Pochopność w działaniu,
- Podatność na sugestie – dziecko z ADHD łatwo namówić do zrobienia czegoś głupiego,
- Nieumyślne psucie zabawek,
- Częsta irytacja,
- Brak cierpliwości – dziecko nie potrafi czekać na nagrodę.
Jakie wyróżniamy rodzaje ADHD?
U każdego z dzieci chorujących na zespół ADHD możemy dostrzec całkiem inne objawy. Zdarza się, że u niektórych maluchów pojawiają się bardziej nasilone objawy niż u innych. Dlatego wprowadzono trzy podziały zespołu ADHD:
1. ADHD z dominującymi objawami nadruchliwości oraz impulsywności,
2. ADHD z przewagą zaburzeń uwagi,
3. Podtyp mieszany (najczęściej rozpoznawany).
Dominujące objawy i to do jakiej podgrupy zaliczymy dziecko, zależy również od wieku i płci. Lekarze przedstawiają poniższe wnioski:
- Podtyp mieszany częściej występuje u chłopców niż dziewczynek.
- Ocenia się, że u około 30% osób, u których rozpoznano w dzieciństwie ADHD, w okresie dojrzewania objawy wygasają.
Ważne, dodatkowe kryteria służące do rozpoznania ADHD:
Warto pamiętać, że samo zaobserwowanie u dziecka kilku objawów, które pasują do wyżej wymienionych nie wystarczy nam do potwierdzenia przeczuwanej, przez nas diagnozy. Niektórzy lekarze potrzebują, aż stwierdzenia 6 objawów z wyżej wymienionych grup należących do ADHD.
Co ważne, muszą być spełnione dodatkowe warunki, które wymienione zostały poniżej:
- Wystąpienie objawów w wieku poniżej 7. roku życia,
- Objawy muszą być obserwowane w co najmniej dwóch sytuacjach, czyli np. w domu oraz w szkole,
- Występujący problemu musi prowadzić do cierpienia lub upośledzenia funkcjonowania społecznego,
- Objawy nie mogą być częścią innego zaburzenia, co oznacza, że dziecko nie może mieć zdiagnozowanego innego zespołu zaburzeń zachowania.
